Westerplatte w Gdańsku jest jednym z najbardziej rozpoznawalnych symboli polskiego oporu podczas II wojny światowej. Jego historia, choć krótka w czasie, pozostawiła trwały ślad w polskiej pamięci narodowej. Miejsce to stało się symbolem nie tylko zaciętej walki o niepodległość, ale także heroizmu i odwagi polskich żołnierzy, którzy stawili czoła przeważającym siłom niemieckim. To właśnie tutaj, 1 września 1939 roku, rozpoczęła się jedna z najdramatyczniejszych kart w dziejach Polski i świata.
Historia ataku na Westerplatte w 1939 roku
Westerplatte, położone przy wejściu do portu w Gdańsku, odgrywało kluczową rolę strategiczną, co czyniło je celem niemieckiej agresji. Zgodnie z postanowieniami Traktatu Wersalskiego, Polska otrzymała prawo do utworzenia Wojskowej Składnicy Tranzytowej na tym terenie. Od 1926 roku stacjonował tam polski oddział wartowniczy składający się z około 90 żołnierzy. Jednak z dniem 1 września 1939 roku, załoga Westerplatte liczyła już ponad 200 osób, gotowych do obrony ojczyzny.
Atak rozpoczął się o świcie, o godzinie 4:17, kiedy to niemiecki pancernik „Schleswig-Holstein” otworzył ogień artyleryjski. Pierwsze salwy padły o 4:45, a siły niemieckie obejmowały około 4000 żołnierzy, 65 dział oraz 50 samolotów. Mimo przeważających sił przeciwnika, polscy żołnierze byli zdeterminowani, aby bronić swojej pozycji. Już następnego dnia, 2 września, Niemcy przeprowadzili nalot bombowców nurkujących „Ju-87”, co dodatkowo utrudniło obronę.
Obrona Westerplatte – kluczowe wydarzenia
Obrona Westerplatte trwała siedem dni, od 1 do 7 września 1939 roku. Dowództwo nad obroną objął major Henryk Sucharski, który wykazał się niezwykłą odwagą i determinacją. W późniejszych dniach zmagań, dowodzenie zostało przekazane kapitanowi Franciszkowi Dąbrowskiemu. Polscy żołnierze, choć znacznie mniej liczni i gorzej uzbrojeni, stawiali opór zaskakująco skutecznie, co wzbudziło podziw na całym świecie.
W trakcie walk zginęło 15 żołnierzy, a około 30 zostało rannych. Mimo trudnych warunków, obrońcy Westerplatte wykazali się niespotykaną determinacją. Ostatecznie, 7 września, major Sucharski zdecydował się na kapitulację, którą przyjął niemiecki generał Friedrich Georg Eberhardt. Obrona Westerplatte była nie tylko aktem heroizmu, ale także symbolem niezłomności polskiego ducha.
Symbolika Westerplatte w polskiej historii
Westerplatte stało się symbolem polskiego oporu wobec niemieckiej agresji i niezłomności w obronie ojczyzny. Obrona tego miejsca zyskała międzynarodowe uznanie i stała się symbolem walki o niepodległość. Polacy, mimo przeważających sił przeciwnika, pokazali, że są gotowi bronić swojej ziemi do ostatniego tchu. Westerplatte stało się również symbolem męstwa i odwagi, które inspirują kolejne pokolenia.
Warto zaznaczyć, że obrona Westerplatte była nie tylko wydarzeniem militarnym, ale również miała głębokie znaczenie symboliczne. Przykład Westerplatte pokazuje, że nawet w obliczu przeważających sił wroga, warto walczyć o swoje przekonania i wartości. Dla wielu Polaków, Westerplatte stało się miejscem refleksji nad znaczeniem patriotyzmu i poświęcenia dla kraju.
Kontrowersje wokół obrony Westerplatte
Choć obrona Westerplatte jest powszechnie uznawana za przykład heroizmu, to w ostatnich latach pojawiły się kontrowersje dotyczące roli poszczególnych dowódców. Szczególnie postać majora Henryka Sucharskiego budziła emocje. Od lat 90. niektórzy historycy, w tym dr Marek Deszczyński, kwestionowali tradycyjne narracje na temat jego roli. Deszczyński określił obronę jako „perfekcyjnie przeprowadzoną”, co sugeruje, że decyzje podejmowane przez Sucharskiego były przemyślane i strategicznie uzasadnione.
Debata na temat roli dowódców Westerplatte pokazuje, jak skomplikowana może być historia i jak różne interpretacje mogą wpływać na pamięć o przeszłości. Mimo to, dla większości Polaków, Westerplatte pozostaje symbolem odwagi i niezłomności, a kontrowersje nie umniejszają znaczenia tego miejsca w historii narodowej.
Westerplatte w kulturze i pamięci narodowej
Westerplatte zyskało nieśmiertelność nie tylko jako miejsce walk, ale także jako inspiracja dla twórców kultury. Wiersze, książki, filmy i pomniki poświęcone obronie Westerplatte stały się nieodłączną częścią polskiego dziedzictwa kulturowego. Symboliczne znaczenie tego miejsca zostało uwiecznione w licznych dziełach, które przypominają o heroizmie i poświęceniu polskich żołnierzy.
Pomnik na Westerplatte, wzniesiony w latach 60., jest miejscem pamięci i refleksji dla wielu osób odwiedzających Gdańsk. Każdego roku, 1 września, odbywają się tam uroczystości upamiętniające wybuch II wojny światowej i bohaterstwo obrońców Westerplatte. To miejsce jest nie tylko symbolem przeszłości, ale także miejscem, które wciąż żywo przypomina o wartości pokoju i konieczności pamięci o historii.
Podsumowując, Westerplatte w Gdańsku to miejsce, które na zawsze wpisało się w historię Polski jako symbol niezłomności i heroizmu. Jego historia, pełna dramatyzmu i odwagi, jest lekcją dla przyszłych pokoleń o znaczeniu patriotyzmu i poświęcenia dla ojczyzny. Westerplatte przypomina nam, że nawet w obliczu przeważających sił wroga, warto walczyć o swoje wartości i przekonania.
Co warto zapamietać?:
- Westerplatte w Gdańsku jest symbolem polskiego oporu i heroizmu podczas II wojny światowej, gdzie 1 września 1939 roku rozpoczęła się dramatyczna obrona przeciw przeważającym siłom niemieckim.
- Atak rozpoczął się o świcie, 1 września 1939 roku, kiedy niemiecki pancernik „Schleswig-Holstein” otworzył ogień, a siły niemieckie liczyły około 4000 żołnierzy, podczas gdy polska załoga liczyła ponad 200 osób.
- Obrona Westerplatte trwała siedem dni, od 1 do 7 września 1939 roku, pod dowództwem najpierw majora Henryka Sucharskiego, a później kapitana Franciszka Dąbrowskiego, zginęło 15 polskich żołnierzy, a około 30 zostało rannych.
- Westerplatte stało się międzynarodowym symbolem walki o niepodległość, a także męstwa i odwagi, które inspirują kolejne pokolenia, mimo pojawiających się kontrowersji dotyczących roli dowódców.
- Westerplatte jest ważnym elementem polskiego dziedzictwa kulturowego, upamiętnianym w licznych dziełach literackich i artystycznych, a także przez coroczne uroczystości 1 września, przypominające o wartości pokoju i pamięci historycznej.
